جذب و کـارایـی مصـرف نـور در گیاه دارویی پنیــرک (malva sylvestris l.) تحت تأثیر منابع مختلف کودهای آلی، زیستی، شیمیایی و کشت مخلوط با شنبلیله

به منظور بررسی اثر منابع مختلف کودهای آلی، زیستی، شیمیایی و آلی و کشت مخلوط با شنبلیله (trigonella foenum-graecum) بر روی جذب و کارایی مصرف نور، عملکرد و نیز خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی پنیرک (malva sylvestris)، آزمایشی در سال زراعی 1392-1391 به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عامل کرت اصلی،کود آلی گاوی شامل دو سطح: کاربرد و عدم کاربرد آن و عامل کرت فرعی شامل: 1- کود زیستی نیتروکسین®،2- کود زیستی بیوسولفور®،3- کود زیستی بیوفسفر®،4- ترکیب سه کود زیستی نیتروکسین، بیوسولفور و بیوفسفر، 5- کود شیمیایی (اوره)،6- کشت مخلوط ردیفی و 7- شاهد بود. نتایج تجزیه واریانس نشان دادکه تیمارهای آزمایشی تأثیر معنی داری بر میزان تشعشع جذب شده تجمعی در پنیرک داشت (0.001?p)، به صورتی که بیشترین میزان جذب تشعشع در تیمار ترکیب سه کود زیستی اتفاق افتاد (با میانگین 986.6 مگاژول بر مترمربع). این در حالی است که کاربرد و یا عدم کاربرد کود گاوی تأثیر معنی داری در میزان تشعشع جذب شده توسط پنیرک نداشت. تیمار ترکیب این سه کود زیستی + کود گاوی همچنین در شاخص هایی نظیر بیشینه ماده خشک تجمعی (با میانگین1227.55 گرم در مترمربع)، بیشینه شاخص سطح برگ (با میانگین 2.68) و نیز سرعت رشد روزانه محصول (cgr)، نسبت به سایر تیمارها دارای برتری نسبی بود. به طورکلی، کاربرد کود دامی باعث کاهش ضریب استهلاک نور (k) شد و کمترین میزان k در بینتیمارهای آزمایش مربوط به تیمار ترکیب هر سه کود زیستی + کاربرد کود دامی (k=0.48, r2=0.98) بود.میانگین کارایی مصرف نور در تیمارهای آزمایش برابر 1.26 گرم بر مگاژول بوده و پنیرک در تیمار کشت مخلوط با 0.84 گرم بر مگاژول دارای کمترین و ترکیب سه کود زیستی + کاربرد کود دامی با 1.49 گرم بر مگاژول دارای بیشترین میزان کارایی مصرف نور بود. روند قرائت های کلروفیل متر در طول فصل رشد سینوسی شکل بوده و تیمار کشت مخلوط (با میانگین 55.35) نسبت به دیگر سطوح عامل کرت فرعی دارای تفاوت معنی داری بود. همچنین سه تیمار کود شیمیایی، کشت مخلوط و ترکیب سه کود زیستی به ترتیب با میانگین عملکردهای 121.2، 117.2، 115.2 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد گل خشک بودند. در مجموع با توجه به هدف آزمایش که مقایسه نهاده های بوم سازگار برای جایگزینی با کود شیمیایی بود، به نظر می رسد که ترکیب سه کود زیستی نیتروکسین، بیوسولفور و بیوفسفر توأم با کاربرد کود گاوی توانایی رقابت با کود شیمیایی اوره از لحاظ شاخص های مکانیستیک و کلاسیک آنالیز رشد را در گیاه پنیرک دارا بود.